19 ARALIK “HAYATA DÖNÜŞ” HAPİSHANELER KATLİAMINI UNUTMADIK UNUTTURMAYACAĞIZ!
19-22 Aralık 2000 tarihleri arasında aynı anda ülke çapında 20 ayrı hapishanedeki siyasi tutuklu ve hükümlülerin kaldığı bloklara operasyon düzenlendi. Operasyon sonucunda 28 tutuklu ve 2 asker olmak üzere toplam 30 kişi hayatını kaybetti. Operasyona “Hayata Dönüş” ismi verildi.
Operasyonlar gerçekleştiğinde iktidarda DSP-MHP-ANAP koalisyonu bulunuyordu. Dönemin Başbakanı Bülent ECEVİT operasyonu, “ teröristleri kendi terörlerinden kurtarma” olarak tanımladı. 22 Aralık 2000 günü sonunda “teröristler kendi terörlerinden kurtarıldı” ve F Tipi hapishanelere konuldular.
“Hayata Dönüş” operasyonları Devletin en üst düzeyindeki kurumları arasında tam bir mutabakatla gerçekleştirilmiştir. Operasyonlarda Milli Güvenlik Kurulu, Hükümet ve Meclisteki muhalefet partilerinin kararı, onayı ve oluru bulunmaktadır. Bu yanıyla operasyon çok net bir şekilde Devlet operasyonudur. Devlet açısından toplumsal muhalefetin en öndeki unsuru olan siyasi tutuklular “sorunu” tamamen çözülmek zorundadır. Uzun yıllardır siyasi tutukluların etkisiz hale getirilmesi amacı, artık Devlet açısından mutlaka uygulamaya geçmelidir.
Öte yandan AB ve ABD’nin de bu noktada çok ciddi oluru, yardımı ve desteği gündeme gelmiştir. Siyasi tutukluların koyulacakları F Tipi hapishaneler projesine özellikle AB mali anlamda bizzat sponsor da olmuştur. Böylece Devletin her zaman hayata geçirmek istediği izolasyon infaz modeli ete-kemiğe bürünmüştür. Bu şekilde ülkemizdeki hapishaneler tarihinin en kapsamlı operasyonunun düğmesine basma günü 1999 yılı sonu 2000 yılı başlarında belli edilmiş olmuştur. Yıllardır Devlet açısından her zaman düşünülen şey, 2000 yılı itibariyle yapılabilir bir hale gelmiştir.
Katliamdan sonra açılan soruşturma ve yargılamaların çoğu operasyondan sağ kurtulabilen tutuklu ve hükümlülerin sanık yapıldığı davalar olmuş, çok az sayıda askeri görevli hakkında dava açılmıştır. Bugün Bayrampaşa hapishanesindeki operasyon ile ilgili olarak yargılanan askerlerin davası dışında süren başkaca bir yargılama kalmamıştır. Operasyonların 22. Yılında halen cezalandırılmış tek bir kişi dahi bulunmamaktadır. Aradan geçen 22 yıl neticesinde ölümlerle ilgili olmak üzere dahi zamanaşımı tehlikesiyle karşı karşıya olduğumuz somut bir gerçektir. Bu bakımdan katliam davalarıyla alakalı genel bir uygulama haline gelmiş olan “cezasızlık” mefhumu bugün 19 Aralık hapishaneler katliamı yargılamaları açısından da söz konusu olabilecektir.
19 Aralık hapishaneler katliamıyla bir bütün olarak ceza infaz sistemi bir gecede tamamen değiştirilmiş olmuştur. Yeni ceza infaz modeli olan F Tipi infaz sistemi tüm ülkedeki hapishanelere teşmil edilmek istenen perspektif olmuştur. Bugün tüm ülke çapındaki hapishaneler özelinde bu izolasyon merkezli modelin nasıl hayata geçirilmiş olduğunu görmekteyiz.
Bugün 19 Aralık hapishaneler katliamının 22. Yılında siyasal iktidarın uygulamaları kapsamında hapishanelerde her türlü hak gaspının had safhada olduğu, en insani taleplerin dahi kabul edilmediği günleri yaşıyoruz. Böylece devletin hapishanelere bakış açısı kapsamındaki zapt-ı rapt altına alma, mevcut hakları ortadan kaldırma, her türlü uygulamayı zor’a başvurarak yapma ve en nihayetinde yok etme politikasının her daim yürürlükte olduğu gerçeği tekrar ve tüm somutluğu ile bir kez daha karşımıza çıkmış olmuştur.
Bugün gelinen noktada hapishanelerde tutuklu ve hükümlülerin nerede ise tüm hakları elinden alınmış durumdadır. Hapishanelerden her gün işkence iddiaları gündeme gelmektedir. F tipi hapishanelerdeki tecrit ve izolasyon katmerlenmiş, tutukluların başta sohbet ve kitap hakları olmak üzere her türlü yasal hakları yok sayılmaktadır. Tüm bunlar AKP iktidarının 19 Aralık 2000 “Hayata dönüş” operasyonları geleneğinin sürdürücüsü olduğunun adeta kanıtı mahiyetindedir.
Çağdaş Hukukçular Derneği olarak 19 Aralık hapishaneler katliamının 22. Yılında da katliamın unutturulmaması çabamız sürecek, katliamda hukuki sorumluluğu olan herkesin yargılanması için mücadelemiz devam edecek.
19 Aralık hapishaneler katliamını unutmadık unutturmayacağız.
ÇAĞDAŞ HUKUKÇULAR DERNEĞİ
19 Aralık 2022
